نخ سازه ای بلند و باریکی است که از اجتماع الیاف در کنار همدیگر تشکیل شده است. ویژی های نخ منشعب از دو مولفه می باشد؛ اول ویژگی های الیاف تشکیل دهنده ی آن است به طوریکه می توان گفت نخ ویژگی های الیاف را به ارث می برد و مولفه ی دوم نیز ساختار نخ می باشد.
در نخ های فیلامنتی اجتماعی از الیاف ممتد در کنار یکدیگر را داریم ولی در نخ های منقطع اجتماعی از الیاف کوتاه را داریم که به واسطه ی مکانیزم تاب در کنار همدیگر قرار گرفته اند.
الیاف مصنوعی عمدتا به صورت فیلامنتی تولید می شوند و تنها لیف طبیعی که به صورت فیلامنت در طبیعت موجود است ابریشم می باشد؛ بنابراین اگر بخواهیم الیاف طبیعی نظیر پنبه را که جزء دسته ی الیاف کوتاه است با الیاف مصنوعی که عمدتا فیلامنتی هستند با هم مخلوط کنیم بایستی الیاف مصنوعی را در ابعاد الیاف کوتاه برش داده و سپس آن ها را باهم مخلوط کنیم .
ساختار نخ و این که در چه نوع سامانه ی ریسندگی، ریسیده شده باشد برروی ویژگی های فیزیکی و مکانیکی نخ موثر است.
به طورکلی فرایند های ریسندگی به شکل عمده به دو دسته ی ریسندگی شیمیایی یا Chemical Spining و ریسندگی مکانیکی یا Mechanical Spining تقسیم می شوند.
در ریسندگی شیمیایی مواد پلیمری مختلف طی عملیات ریسندگی به فیلامنت تبدیل می شوند، روش های مختلف ریسندگی شیمیایی عبارتند از:
۱ . ذوب ریسی که طی آن البیاف ترموپلاست به راحتی در اثر حرارت نرم می شوند و با عبور از سوراخ رشته ساز به صورت رشته های طویل در می آیند، این رشته ها سرد می شوند و تبدیل به لیف می شوند ؛ مثل الیاف پلی استر و نایلون.
۲ . محلول ریسی که خود به دو دسته خشک ریسی که طی آن پلیمر الیاف در حلال حل و از سوراخ های رشته ساز عبور داده می شود سپس در هوای گرم قرار می گیرد تا حلال از الیاف حذف شود و رشته ها به لیف تبدیل شوند؛ مثل الیاف اکریلیک و ترریسی که در ان الیافی مثل ویسکوز ریون تولید می شوند، قابل تقسیم است.
ریسندگی مکانیکی به فرایندی گفته می شود که طی آن فرایند الیاف کوتاه کنار همدیگر قرار بگیرند و تحت فرایند تاب به یک رشته ی بلند و باریک تبدیل شوند که به آن نخ یا Yarn می گوییم.
ریسندگی مکانیکی به ریسندگی الیاف منقطع یا Staple Spining مشهور است. در یک دسته بندی کلی ریسندگی مکانیکی به دو دسته ی سیستم ریسندگی قدیمی یا متداول و سیستم ریسندگی مدرن تقسیم می شوند.
در سیستم قدیمی سامانه ی ریسندگی رینگ و در سیستم مدرن سامانه های چرخانه ای (Rotor Spining) ، جت هوا (Air jet Spining) و اصطکاکی (Friction Spining) را داریم. این فرایندهای مدرن به بازار آمدند و به صورت تجاری عرضه شدند تا مشکلات سیستم رینگ را برطرف کنند؛ این فرایندها از لحاظ کمیت تولید نسبت به سیستم رینگ برتری دارند اما از نظر کیفیت این برتری وجود ندارد.
از نقطه نظر طولی الیافی که در سامانه ی ریسندگی متداول یا رینگ ریسیده و به نخ تبدیل می شوند به دو دسته ی الیاف کوتاه و الیاف بلند تقسیم می شوند که سامانه ی ریسندگی الیاف بلند را سامانه ی ریسندگی پشمی و سامانه ی ریسندگی الیاف کوتاه را سامانه ی ریسندگی پنبه ای می گویند.
تولید نخ در سامانه ی ریسندگی مکانیکی: طی این فرایند نخ از الیاف کوتاه که دارای طولی کمتر از ۵۰ میلی متر هستند، تولید می شود ؛ به صورتی که در ابتدا توده ی الیاف کشیده و موازی می شود تا به سازه ای تحت عنوان فتیله تبدیل شود و پس از آن اعمال کشش ادامه پیدا می کند، قطر سازه ی لیفی کم می شود و نهایتا به آن تاب داده می شود تا نخ مورد نظر تولید شود.
در ابتدا الیاف پنبه ای که وارد سیستم ریسندگی الیاف کوتاه می شوند دارای مقدار زیادی ضایعات هستند همچنین این الیاف کاملا با همدیگر درگیر می باشند و هیچ گونه آرایش یافتگی ای ندارند، در اولین مرحله بایستی توده ی الیاف به یک سازه ی حاوی الیاف موازی با یکدیگر یا ارایش یافته تبدیل شود، زیرا یکی از عواملی که باعث افزایش استحکام یک لیف می شود این است که زنجیره های بلوری لیف در راستای محور لیف آرایش یافته باشند. الیافی مثل کولار و کربن الیافی هستند که حداکثر استحکام و مدول را دارند به علت اینکه زنجیره ی پلیمری ان ها کاملا در راستای محور لیف آرایش پیدا کرده است و باعث می شود وقتی که الیاف تحت آزمایش کشش قرار می گیرند ، همه ی انها در تحمل کشش وارده شرکت داشته باشند.
اهمیت آرایش یافتگی الیاف و موازی کردن آن ها در ساختار نخ بسیار زیاد است و به همین علت در اولین فرایندهای ریسندگی مکانیکی سعی داریم طی فرایندهایی مثل حلاجی و کاردینگ یک سازه ی موازی و ارایش یافته را به دست آوریم؛ به این سازه عموما فتیله یا Sliver گفته می شود.
فتیله سازه ای تشکیل شده از هزاران لیف در سطح مقطع است و این سازه از درگیری الیاف تقریبا آرایش یافته تشکیل می شود. فتیله استحکام بسیار ناچیزی دارد و استحکام کم آن نیز ناشی از قرار گرفتن تعداد زیادی از الیاف در کنار هم دیگر بدون هیچ تابی می باشد.