الیاف (Fiber)
الیاف رشته های نازک و بلندی هستند که از استحکام و انعطاف پذیری کافی برای تولید نخ و پارچه برخوردار باشند. الیاف از مواد پلیمری (مولکولهای بسیار بزرگی) تشکیل می‌شوند که از به هم پیوستن مولکولهای کوچكتری به نام منومر ساخته می شوند. مواد پلیمري مناسب الیاف به صورت طبیعي وجود دارد ولي مي توان آن را به صورت مصنوعي نیز تولید کرد. به عنوان مثال سلولز یك پلیمر طبیعي و پلي استر یك پلیمر مصنوعي پرکاربرد است. دانستن خواص الیاف براي انجام عملیات در صنایع نساجی اهمیت زیادی دارد، یکي از این خصوصیات مهم، طول می‌باشد. طول الیاف در انتخاب نوع ریسندگی اهمیت ویژه‌ای دارد، به همین دلیل الیاف را براساس طولشان به دو دسته تقسیم بندی می‌کنند:
الیاف منقطع (Staple Fiber): الیافی مانند پنبه و پشم که به صورت رشته‌های کوتاه و تکه تکه وجود دارند را الیاف منقطع می‌گویند. از آنجا که این الیاف طبیعی هستند، طول همه آنها به یك اندازه نیست. انتخاب نوع ماشین آلات تولید نخ، بر اساس طول الیاف انجام می‌شود.
الیاف یکسره (Continues Fiber): الیافی که طولشان زیاد است و گاه به صدها متر می‌رسد را الیاف یکسره یا فیلامنتی (Filament) می‌گویند. تنها لیف طبیعی یکسره ابریشم (Silk) است. الیاف بشر ساخت به صورت فیلامنت تولید می‌شوند، ولی با بریدن و کوتاه کردن به طول دلخواه تبدیل می‌شوند.
طبقه بندي كلي الیاف
الیاف مورد استفاده در صنعت نساجی را می توان به طور کلی به دو طبقه طبیعی و بشر ساخت (مصنوعی) تقسیم کرد.
الیاف طبیعی (Natural Fiber)
الیاف طبیعی در طبیعت به صورت لیف وجود دارند و انسان آنها را جمع آوری نموده و به کار می‌برد. این دسته از الیاف به سه گروه الیاف گیاهی، الیاف حیوانی و الیاف معدنی تقسیم می‌شوند.
الیاف گیاهی
الیاف گیاهی از مهم‌ترین الیاف مورد مصرف در صنعت نساجی هستند. ماده اصلی تشکیل دهنده این گونه الیاف سلولز است. الیاف گیاهی بر حسب اینکه از چه قسمتی از گیاه به دست می آیند، به دسته های زیر تقسیم می‌شوند:
الیاف دانه‌ایی، الیافی هستندکه بر روی دانه گیاه می‌روید مانند الیاف پنبه
الیاف ساقه‌ای، این الیاف از ساقه گیاهان به دست می‌آید مانند الیاف کتان، کنف و چتایی
الیاف برگی، این الیاف از برگ گیاهان تهیه مي شود مانند الیاف سیسال و مانیلا
الیاف میوه‌ای، که این الیاف از میوه بعضی گیاهان استخراج می‌شود. مانند الیاف نارگیل
الیاف پنبه (Cotton Fiber)
یکی از مهم ترین الیاف گیاهی، الیاف پنبه است. در حال حاضر، یکی از مهم ترین بخش های صنایع نساجی به بافت پارچه‌های پنبه‌ای اختصاص دارد. استفاده از پنبه به عنوان الیاف در نساجی، به صدها سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد. پارچه‌های پنبه‌ای برای اولین بار به وسیله مصریان قدیم و چینی‌ها بافته شده است. در ایران نیز کشت پنبه رایج است؛ و در استان‌های خراسان، کرمان، فارس و مرکزی کشت می‌شوند. در شکل زیر نمایی از غوزه پنبه در مزرعه مشاهده می‌شود.
در مراکز تحقیقاتی کشت پنبه، اقداماتی برای بهبود کشت پنبه در ایران به عمل آورده و نژادهای مختلفی را اصلاح کرده اند که از نظر کیفیت و رنگ و مقدار تولید از نژادهای قبلی بهتر می‌باشد. پنبه در مناطق گرم و مرطوب کشت می‌شود و به صورت بوته می‌روید. این الیاف پس از جمع آوری از مزرعه به کارخانه پنبه پاک کنی برده می‌شوند. در این مرحله الیاف از روی پنبه دانه جدا می‌شود. براي اینکه بتوان الیاف را تا محل کارخانه ریسندگي منتقل کرد، الیاف پنبه را با فشرده کردن و کم حجم کردن بسته بندی می‌کنند. این بسته را عدل (Bale) پنبه می‌گویند.
سطح جانبی الیاف پنبه پیچ و تاب دارد و سطح مقطع آن شبیه دانه لوبیا است. در وسط الیاف پنبه کانال خالی وجود دارد که در هنگام رشد مواد مغذی و آب را به الیاف می‌رساند. این کانال لومن نام دارد. طول الیاف پنبه از 6 میلی‌متر تا حدود 52 میلی‌متر متغیر می‌باشد. هر چقدر طول الیاف بلندتر باشد پنبه مرغوب‌تر است. درحال حاضر بهترین پنبه مربوط به کشور ایسلند است طول این الیاف بین 38 تا 52 میلی متر متغیر است. هر چه قدر الیاف نازک‌تر باشد ظریف‌تر است و الیاف ظریف‌تر پنبه، ارزش بیشتری دارد. زیرا از الیاف ظریف‌تر، نخ و پارچه مرغوب‌تری تولید می‌شود. رنگ الیاف پنبه از قهوه‌ای روشن تا سفید متغیر است ولی الیاف پنبه هر چه سفیدتر باشد مرغوب‌تر است. الیاف پنبه جذب رطوبت بسیار بالایی دارند و در نتیجه عرق بدن را به خوبی جذب می‌کنند. از طرفی به خاطر جذب رطوبت بالا، در هوای گرم خنك‌تر از بقیه لباس‌ها هستند. براي پوست انسان حساسیت ایجاد نمی‌کنند. استحکام بالایی دارند و در هنگام خیس شدن استحکام شان افزایش می‌یابد. الیاف پنبه خیلی زود چروک می‌شوند بنابراین برای لباس‌های رسمی رو مناسب نیستند.
لیف پنبه در مقابل مواد قلیایی مقاومت خوبی دارد به طوری که می تواند در مقابل سود سوزآور 30 درصد نیز مقاوم باشد، اما در مقابل اسیدهای رقیق هم مقاومت کمی از خود نشان می دهد. پنبه در مقابل مواد سفیدکننده مانند هیپوکلریت سدیم و آب اکسیژنه مقاومت خوبی دارد، به همین دلیل برای سفیدکردن الیاف پنبه از این مواد استفاده می‌شود. الیاف پنبه در مقابل نور خورشید نیز مقاومت بسیار بالایی از خود نشان میدهد و حتی در مقابل حرارت 120 درجه مقاومت خوبی دارد. کیفیت الیاف پنبه به عواملی چون آب و هوا، خاک، نوع بذر و نژاد الیاف پنبه و انتخاب زمان درست برداشت بستگی دارد. الیافی که خوب نرسیده باشند (الیاف نارس) ضعیف‌تر بوده و اغلب به صورت ضایعات از خط تولید خارج می‌گردد.
مصارف پنبه بسیار زیاد است، به طوری که گفته می‌شود پر مصرف‌ترین لیف در دنیا، پنبه است. الیاف پنبه به صورت خالص و یا مخلوط با دیگر الیاف مصرف می‌شود. پوشاک بزرگسالان، پوشاک کودکان، لباس زیر و لباس‌هایی که با بدن تماس دارد، انواع حوله‌ها، انواع ملحفه و روکش لحاف و تشك، انواع طناب‌های ضخیم، نخ براي دوخت لباس، زیلو، پوشك بچه و انواع باند استریل‌ها و پارچه پانسمان زخم، از محصولات پنبه‌ای می‌باشند.